Sözün Güzelini Söyleyebilme!
Allah’u Teâlâ bir Âyet-i kerime’sinde şöyle buyuruyor:
“İnsanlara güzel konuşun.’’ (Bakara: 83)
Görüştüğümüz bütün insanlarla güleç bir yüzle, güzel sözle konuşmak İslâmî bir görevimizdir. Çünkü Rabb’imiz sözün güzelini konuşmamızı emir buyurmuştur.
Güzel söz söylemekle mükellef kılınan biz müminler, bu vazifemizi yapabilmek için hangi sözlerin güzellik vasfını taşıdığını bilmek mecburiyetindeyiz. Çünkü güzel söz bizi Hakk ve halka sevdirecek, dünya ve ahiret hayatımızı mutlu kılacak çok mühim bir ameldir. Güzellik vasfını taşımayan söz söylemek kuşkusuz bizi sevimsizleştirecek ve azaba sürükleyecek büyük bir günahtır.
O halde güzel söz ne demektir?
Güzel Söz: Doğru, faydalı, sevdirici ve muhatabın seviyesine uygun ve yeterince söylemiş olan sözdür.
Güzel sözün bu vasıflarını Ayet-i kerime ve Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-Efendimiz’in sünnet ölçülerine göre tanıtmaya çalışalım.
Güzel Söz Doğru Olan Sözdür:
Doğru söz güzel söz olduğu içindir ki Rabb’imiz sözün doğrusunu söylememizi emretmiştir.
‘’Yalan sözden çekinin.’’ (Hacc: 30)
‘’Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve doğru söz söyleyin.” (Ahzâb: 70)
Yalan: Uydurma, iftira, suizan demektir.
Resul-i Ekrem -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz ise Hadis-i şerif’lerinde:
‘’Suizandan sakının. Çünkü zan sözlerin yalanıdır.’’ buyurmuşlardır. (Buhari)
İslam’ın esası doğruluktur. Yalan söylemek caiz değildir.
Yalnız insanları barıştırmak, karı kocanın arasını bulmak, bir de savaşta düşmanı aldatmak için yalana müsaade edilmiştir.
Âyet-i kerime’de şöyle buyuruluyor:
“Müminler kardeştirler. Öyleyse (dargın olan) kardeşlerinizin arasını düzeltin. Allah’tan korkun ki size merhamet edilsin.” (Hucûrât: 10)
Dinimiz yalanı haram kılmış ve şiddetle menetmiştir.
Yüce peygamberimiz de “Acı da olsa sözün ancak doğru olanını söyle.” öğüdünü vermiştir. (K. Hâfâ)
Güzel Söz Faydalı Olan Sözdür:
Faydalı söz ise öğretici, yarar sağlayıcı, Hakk’a götürücü ve ibret verici olan sözdür.
Söz faydalı olduğu sürece mutlaka hayırlıdır.
Hayır oldukça da söylenmelidir. Bunun içindir ki Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz şöylece öğüt vermiştir:
“Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse sözün mutlaka hayırlısını söylesin, ya da konuşmasın.” (Buhari)
Sadakaların En Hayırlısı Dil Sadakasıdır:
Semüretü b. Cündüp -radiyallahu anh- anlatıyor.
Allah’ın Resul’ü;
“Dilin sadakasından daha üstün hiçbir sadaka yoktur.” buyurdu.
Semüretü b. Cündüp de sordu:
- “Dilin sadakası nasıl en üstün sadaka olur ya Resulallah?”
Allah’ın Resül’ü açıkladı:
- “Şöyle olur. Dil aracılığı ile bir müslümana fayda sağlanır. Diğer bir müslümandan da çirkinlik giderir.” (K. Hâfâ)
Güzel Söz Sevdirici ve Sevindirici Olan Sözdür:
Müjde vasfını taşıyan, kaba bir tebliğ tavrıyla değil de ince bir telkin edasıyla şefkatle söylenen her sevdirici ve sevindirici söz pek tabi ki güzeldir.
Yüce Allah Tâhâ sûre-i şerif’inin 44. Âyet-i kerime’sinde Musa ve Harun Aleyhimüsselâm Efendilerimiz’e Firavuna dâvette bulunurken şöyle hitap etmelerini emir buyurmuştur:
“Ona yumuşak söz söyleyin, belki öğüt dinler veya korkar.”
Muhatabı küçük düşürmek, üzmek, münakaşa ederek yapılan konuşmalar haramdır.
Bu tür konuşmalar kırgınlıklara hatta düşmanlıklara sebep olur.
İsrâ sûre-i şerif’inin 53. Âyet-i kerime’sinde Allah-u Teâlâ şöyle buyuruyor:
“İnanan kullarıma söyle, en güzel sözü söylesinler sonra şeytan onların aralarını bozar. Çünkü şeytan insanın apaçık düşmanıdır.”
Bu konuda Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-Efendimiz de şöyle buyurmuşlardır:
“Nerede olursanız olunuz, kiminle konuşursanız konuşun sevindiriniz, nefret ettirmeyiniz. Kolaylaştırınız, zorlaştırmayınız.” (Mişkatül Mesabih Hadis: 3722)
“Sevdirici ve sevindirici tatlı bir çift söz muhataba verilmiş bir sadakadır.” (K. Hâfâ)
Güzel Söz Muhatabın Seviyesine Uygun Olan Sözdür:
Bu tür söz şüphesiz güzeldir. Muhatap tarafından anlaşılmayan, kavranılmayan sözün bir anlamı olmaz ki güzel olabilsin.
Bunun içindir ki, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-Efendimiz koyduğu şu ölçülerle bize güzelliğin yolunu açmıştır:
“İnsanlara akli seviyelerine göre konuşun.” (K. Hâfâ)
“İnsanlara anlayacakları şekilde konuşun. Siz Allah’ın ve peygamberinin yalanlanmasını ister misiniz?” (C. Sağir)
Güzel Söz Yeterince Söylenen Sözdür:
Muhatabın seviyesine uygunluğu sözün güzelliği olduğu gibi, anlaşılmayacak kadar kısa, usanç verecek kadar uzun olmaması da sözün güzelliğidir.
Çok söz hatalı olabileceği için uzunluğu nispetinde çirkinleşir ve sebebi azab olur. Bu gerçeği bildirmek içindir ki Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-Efendimiz şöyle buyurmuştur:
“Allah’ı anmaksızın çokça konuşma kalp katılığına sebeptir. Allah’a en uzak olan insanlar ise katı kalpli insanlardır.” (Et-Tac)
Hatice Aydın
Kaynak: http://www.hakikat.com/dergi/103/aydin103.html
Allah’u Teâlâ bir Âyet-i kerime’sinde şöyle buyuruyor:
“İnsanlara güzel konuşun.’’ (Bakara: 83)
Görüştüğümüz bütün insanlarla güleç bir yüzle, güzel sözle konuşmak İslâmî bir görevimizdir. Çünkü Rabb’imiz sözün güzelini konuşmamızı emir buyurmuştur.
Güzel söz söylemekle mükellef kılınan biz müminler, bu vazifemizi yapabilmek için hangi sözlerin güzellik vasfını taşıdığını bilmek mecburiyetindeyiz. Çünkü güzel söz bizi Hakk ve halka sevdirecek, dünya ve ahiret hayatımızı mutlu kılacak çok mühim bir ameldir. Güzellik vasfını taşımayan söz söylemek kuşkusuz bizi sevimsizleştirecek ve azaba sürükleyecek büyük bir günahtır.
O halde güzel söz ne demektir?
Güzel Söz: Doğru, faydalı, sevdirici ve muhatabın seviyesine uygun ve yeterince söylemiş olan sözdür.
Güzel sözün bu vasıflarını Ayet-i kerime ve Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-Efendimiz’in sünnet ölçülerine göre tanıtmaya çalışalım.
Güzel Söz Doğru Olan Sözdür:
Doğru söz güzel söz olduğu içindir ki Rabb’imiz sözün doğrusunu söylememizi emretmiştir.
‘’Yalan sözden çekinin.’’ (Hacc: 30)
‘’Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve doğru söz söyleyin.” (Ahzâb: 70)
Yalan: Uydurma, iftira, suizan demektir.
Resul-i Ekrem -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz ise Hadis-i şerif’lerinde:
‘’Suizandan sakının. Çünkü zan sözlerin yalanıdır.’’ buyurmuşlardır. (Buhari)
İslam’ın esası doğruluktur. Yalan söylemek caiz değildir.
Yalnız insanları barıştırmak, karı kocanın arasını bulmak, bir de savaşta düşmanı aldatmak için yalana müsaade edilmiştir.
Âyet-i kerime’de şöyle buyuruluyor:
“Müminler kardeştirler. Öyleyse (dargın olan) kardeşlerinizin arasını düzeltin. Allah’tan korkun ki size merhamet edilsin.” (Hucûrât: 10)
Dinimiz yalanı haram kılmış ve şiddetle menetmiştir.
Yüce peygamberimiz de “Acı da olsa sözün ancak doğru olanını söyle.” öğüdünü vermiştir. (K. Hâfâ)
Güzel Söz Faydalı Olan Sözdür:
Faydalı söz ise öğretici, yarar sağlayıcı, Hakk’a götürücü ve ibret verici olan sözdür.
Söz faydalı olduğu sürece mutlaka hayırlıdır.
Hayır oldukça da söylenmelidir. Bunun içindir ki Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- Efendimiz şöylece öğüt vermiştir:
“Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse sözün mutlaka hayırlısını söylesin, ya da konuşmasın.” (Buhari)
Sadakaların En Hayırlısı Dil Sadakasıdır:
Semüretü b. Cündüp -radiyallahu anh- anlatıyor.
Allah’ın Resul’ü;
“Dilin sadakasından daha üstün hiçbir sadaka yoktur.” buyurdu.
Semüretü b. Cündüp de sordu:
- “Dilin sadakası nasıl en üstün sadaka olur ya Resulallah?”
Allah’ın Resül’ü açıkladı:
- “Şöyle olur. Dil aracılığı ile bir müslümana fayda sağlanır. Diğer bir müslümandan da çirkinlik giderir.” (K. Hâfâ)
Güzel Söz Sevdirici ve Sevindirici Olan Sözdür:
Müjde vasfını taşıyan, kaba bir tebliğ tavrıyla değil de ince bir telkin edasıyla şefkatle söylenen her sevdirici ve sevindirici söz pek tabi ki güzeldir.
Yüce Allah Tâhâ sûre-i şerif’inin 44. Âyet-i kerime’sinde Musa ve Harun Aleyhimüsselâm Efendilerimiz’e Firavuna dâvette bulunurken şöyle hitap etmelerini emir buyurmuştur:
“Ona yumuşak söz söyleyin, belki öğüt dinler veya korkar.”
Muhatabı küçük düşürmek, üzmek, münakaşa ederek yapılan konuşmalar haramdır.
Bu tür konuşmalar kırgınlıklara hatta düşmanlıklara sebep olur.
İsrâ sûre-i şerif’inin 53. Âyet-i kerime’sinde Allah-u Teâlâ şöyle buyuruyor:
“İnanan kullarıma söyle, en güzel sözü söylesinler sonra şeytan onların aralarını bozar. Çünkü şeytan insanın apaçık düşmanıdır.”
Bu konuda Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-Efendimiz de şöyle buyurmuşlardır:
“Nerede olursanız olunuz, kiminle konuşursanız konuşun sevindiriniz, nefret ettirmeyiniz. Kolaylaştırınız, zorlaştırmayınız.” (Mişkatül Mesabih Hadis: 3722)
“Sevdirici ve sevindirici tatlı bir çift söz muhataba verilmiş bir sadakadır.” (K. Hâfâ)
Güzel Söz Muhatabın Seviyesine Uygun Olan Sözdür:
Bu tür söz şüphesiz güzeldir. Muhatap tarafından anlaşılmayan, kavranılmayan sözün bir anlamı olmaz ki güzel olabilsin.
Bunun içindir ki, Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-Efendimiz koyduğu şu ölçülerle bize güzelliğin yolunu açmıştır:
“İnsanlara akli seviyelerine göre konuşun.” (K. Hâfâ)
“İnsanlara anlayacakları şekilde konuşun. Siz Allah’ın ve peygamberinin yalanlanmasını ister misiniz?” (C. Sağir)
Güzel Söz Yeterince Söylenen Sözdür:
Muhatabın seviyesine uygunluğu sözün güzelliği olduğu gibi, anlaşılmayacak kadar kısa, usanç verecek kadar uzun olmaması da sözün güzelliğidir.
Çok söz hatalı olabileceği için uzunluğu nispetinde çirkinleşir ve sebebi azab olur. Bu gerçeği bildirmek içindir ki Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-Efendimiz şöyle buyurmuştur:
“Allah’ı anmaksızın çokça konuşma kalp katılığına sebeptir. Allah’a en uzak olan insanlar ise katı kalpli insanlardır.” (Et-Tac)
Hatice Aydın
Kaynak: http://www.hakikat.com/dergi/103/aydin103.html