Allah Azimdir .
Ayeti kerimede:
"O çok yüce , çok büyüktür . " (Şûrâ: 4) .
"O öyle yüce , öyle azametlidir . " (Bakara: 255) .
Allah her daim büyüktür . O öyle büyük ve yücedir ki son haldedir . Artmaz eksilmez . Tüm isimleri , sıfatları , fillerinde tastamamdır . İnsanların veya yarattıklarının akıllarının ötesinde , ilimlerin ötesinde , bilinenlerin ötesinde eşsiz , kusursuz , denksiz bir tek Rabdir . Herşeyin Rabbi ve yaratıcısı , yücelik sahibi Allahtır . Allahın yüceliği ve büyüklüğü sonsuzdur . Asla yarattıkları Allahı anlayamaz ve bilemez . Yalnızca bildirdiği kadarını bilebilirler . Allah zatı hakkında düşenilemiyendir . Düşünmeye çalışanların akılları gider . Yarattıkları ona her an muhtaçtır ama O yarattıklarına asla muhtaç değildir . Yemez yedirir , giymez giydirir , tüm lütuf ve ihsanlar Allahındır . Hayırlar ve iyilikler onun katındandır . Allah alemlerden müstağnidir . Ganidir . Onun zenginliği vermekle eksilmeyen sonsuzluktadır . Tüm yarattıkları herşeyi isteseler , Allahda bunları verse hazinesinden bir damla bile eksilmez . Tüm yarattıklarının rızkını üzerine alan ve rızık veren Odur .
Allahın büyüklüğü yarattıklarına benzemez . Onun büyüklüğü daimi ve sonsuzdur . Tüm yaratılanların isyan etmesi veya tüm yarattıklarının iman edip ibadet etmeleri onun katında , ne bir şey eksiltir , ne birşey kazandırır .
Allah evveldede sonsuz büyüktü , şimdide sonsuz büyüktür . Tastamam , mükemmel , kusursuz , eksiksiz , eşsiz , denksizdir . Allah öyle yücedir ki dilediğini yapar . Kimse onun hükmünün dışına çıkamaz .
Ayeti kerimede:
Gaybın anahtarları Allah’ın katındadır , onları O’ndan başkası bilemez . Karada ve denizde olanı da O bilir . O’nun ilmi dışında bir yaprak dahi düşmez . Yerin karanlıkları içindeki tek bir tane , yaş ve kuru her şey apaçık bir kitapta (Levh-i mahfuz’da) yazılmıştır . (Enam:59) .
Tüm esmaül hüsnaları yarattıklarına benzemez , büyüktür . Allahın görmesi , Allahın işitmesi , Allahın ilmi , Allahın bilmesi… asla yarattıklarına benzemez . Tüm sesleri aynı anda duyabilir . Bir ses diğerini engelleyemez . Herşeyi aynı anda görebilir . Bir görüntü diğerini engelleyemez . Her şeyi işitir . Bir işitme diğerini engellemez . Herşeyi bilir . Onun bilmesi her yönüyle olduğundan yarattıklarının akıllarının ötesindendir . Aslada hiçbir zerreyi unutmaz . Uykuya , yemeye , dinlenmeye veya bir yarattığına ihtiyacı yoktur . Görmesi , işitmesi için uzaklığı veya yakınlığa ihtiyaç yoktur . Söylenenide söylenmeyenide bilir , duyar . Kalplerin özünü bilir . Dilerse düşüncemizden geçenlerden dahi bizi hesap edecektir .
Allahın günahları bağışlaması , sevapları kat kat artırması fakat kötülüğü aynıyla yazması , dünyada inana veya inanmayana rızıklar vermesi , ahirette müminleri sonsuz cennetlerle müjdelemesi onun büyüklüğüdür . Kafir , günahkar kavimlere , topluluklara dahi peygamber gönderir , mucizeler indirir hemen ceza vermez . Tevbe edip iman etmeleri için zaman tanır . Zaman bitince inanan inanır . İnanmayanlarıda helak eder . Allahın kanunları asla aşılamaz . Sadece dünya imtihan yeridir . İnsana isyan veya itaat için ruhsat verilmiştir . Bu sürede bitecektir . Ahirette insan acizliğini ve hükümsüzlüğü görür ve anlar . Allah din günün sahibidir . Hesapta cezada ondandır . Rızık vermişinde büyüktür , yarattıklarında büyüktür , hükümleri ve emirlerinde büyüktür . Herşeyi çepeçevre kuşatmıştır . Her zerreden daha büyüklerine kadar sözü ve hükmü geçemeyen hiçbir yaratılan yoktur .
Ayeti kerimelerde:
Göklerde ve yerde olanlar hep O’nundur . Hepsi O’na boyun eğer . (Rûm:26) .
Doğrusu Rabbinin katında olanlar , O’na kulluk etmekten büyüklenmezler . O’nu tesbih ederler ve yalnız O’na secde ederler . (Araf:206) .
Doğrusu Rabbinin katında olanlar , O’na kulluk etmekten büyüklenmezler . O’nu tesbih ederler ve yalnız O’na secde ederler . (İsrâ:44) .
Göklerde ve yerde bulunanlar da , onların gölgeleri de ister istemez sabah akşam Allah’a secde ederler . (Rad:15) .
Büyüklükte eşi olmadığı gibi , hiçbir şeyde eşi , benzeri , ortağı yoktur . Kendi zatına iftar atılmasına rağmen dahi hemen ceza vermekte acele etmeyendir . Sonsuz sabır sahibidir .
Allahın yarattığı en küçük hücreleri dahi derinlemesine incelense , Allahın büyüklüğü görülür . Tüm yaratılanlar bir araya gelse zerre yaratamaz . Tek ve bir yaratıcı Allahtır . Sadece o yaratabilir . Tek ilahta odur . Varda odur . Var edende odur . Allah ol emriyle herşeyi yaratandır . Oda hemen oluverir .
Yerlerde ve göklerde her şey onu zikir eder fakat Allahın bunlara da ihtiyacı yoktur . Kullarını yine kulları için kurtarır . Neyi murad ederse , neyi dilerse onu yapar . Hüküm sahibi odur . Hükmünde hikmet sahibidir . Halim olması ,yumuşak davranması ve şefkatli olması adaletini engellemez . Rahman oluşu Kahhar oluşuna engel değildir . Bir ismi şerifi diğerine engel değildir . Allah yarattıklarına zerre zülüm etmez . Zamanları bitince imtihanları kaybedenleri , isyankar , zalim kafirler çok şiddetli şekilde cezalandırır . İster hem dünyada , hem ahirette . İster sırf ahirette hakkettiğini verir .
Peygamberlerini o seçer . Diğerini diğerinden üstün kılar . Kimine az kimine çok verir . Bunlardada hikmetler vardır . Dünya nimetleri geçici , ahiret nimetleri kalıcıdır . Çalışan ona göre çalışsın .
Tüm izzet ve şerefte Allah katındadır . Dilediği dilediği kadar ihsan eder .
Yarattıkların örneksiz yaratır . Tüm yarattıklarını birbirine bağlar . Denizlere baktığımızda canlılar birbirinin rızkı olmuştur . Birbirlerini avlarlar . Hiçbirisini unutmamış rızıksız bırakmamıştır . Tüm soyları devam ettirende Allahtır . Allah bir nesli yok etmek dilemediği müddetçe asla o nesil yok edilemez .
Allah vermese Allah katından bir şey alınmaz . Allahın verdiğini hiçbir yarattığı engel olamaz . Göklerden tatlı su indiren , tohumları yarıp çeşitli bitkiler çıkaran odur . Toprak aynı toprak , su aynı su fakat hem meyve ve sebzeler farklı , hem ağaçlar farklıdır . Ol diyor oluyor . Allah dilemese tek tohum çatlamaz . İçinden bitki çıkmaz . Meyve vermez .
Bunların hepsi Alemlerin Rabbinin büyüklüğünün anlaşılması için örneklerdir .
Her insana farklı surat , yüz , ses , karakter , yetenek , akıl ile donatan odur . Şöyleki bazıları matematik çok iyi bilir . Bazıları sözel bilir . Herkez yaratılışına yeteneğine göre meslekler edinir . Rızkını kazanır . Herşey Allahın takdir etmesiyle olur .
Ayeti kerimede:
Onlar acaba buluttan gölgeler içinde Allah’ın ve meleklerin kendilerine gelmesini mi bekliyorlar? Halbuki iş bitirilmiştir . Bütün işler Allah’a döner . (Bakara:210) .
Göklerde olanlar da yerde olanlar da Allah’ındır . Bütün işler Allah’a döndürülür . (Ali İmran:109) .
İnsanlar ölüme engel olamaz , yaşlanmayı durduramaz , yemek yemeden , su içmeden , nefes almadan yaşayamaz . Suyun kaldırma kuvvetini engelleyemez , yer çekimini durduramaz , zerre yaratamaz . İnsan acizliği ve hükümsüzlüğü ahirette daha iyi anlayacaktır . Çünkü ondan izinsiz kimse konuşamaz , kıpırdayamaz , bir yere gidemez . Hesap günü budur .
Her türlü büyüklük , yücelik , üstünlük , övgüler , hamdler , zikirler , dualar Alemlerin Rabbi Azim olan Allahındır . Teklik Allaha mahsusdur . Tekdir teki sever . O zatını bildiği gibidir . Yaratılmışlar bilemez . Öyle Azimdir .
Ayeti kerimede:
"O çok yüce , çok büyüktür . " (Şûrâ: 4) .
"O öyle yüce , öyle azametlidir . " (Bakara: 255) .
Allah her daim büyüktür . O öyle büyük ve yücedir ki son haldedir . Artmaz eksilmez . Tüm isimleri , sıfatları , fillerinde tastamamdır . İnsanların veya yarattıklarının akıllarının ötesinde , ilimlerin ötesinde , bilinenlerin ötesinde eşsiz , kusursuz , denksiz bir tek Rabdir . Herşeyin Rabbi ve yaratıcısı , yücelik sahibi Allahtır . Allahın yüceliği ve büyüklüğü sonsuzdur . Asla yarattıkları Allahı anlayamaz ve bilemez . Yalnızca bildirdiği kadarını bilebilirler . Allah zatı hakkında düşenilemiyendir . Düşünmeye çalışanların akılları gider . Yarattıkları ona her an muhtaçtır ama O yarattıklarına asla muhtaç değildir . Yemez yedirir , giymez giydirir , tüm lütuf ve ihsanlar Allahındır . Hayırlar ve iyilikler onun katındandır . Allah alemlerden müstağnidir . Ganidir . Onun zenginliği vermekle eksilmeyen sonsuzluktadır . Tüm yarattıkları herşeyi isteseler , Allahda bunları verse hazinesinden bir damla bile eksilmez . Tüm yarattıklarının rızkını üzerine alan ve rızık veren Odur .
Allahın büyüklüğü yarattıklarına benzemez . Onun büyüklüğü daimi ve sonsuzdur . Tüm yaratılanların isyan etmesi veya tüm yarattıklarının iman edip ibadet etmeleri onun katında , ne bir şey eksiltir , ne birşey kazandırır .
Allah evveldede sonsuz büyüktü , şimdide sonsuz büyüktür . Tastamam , mükemmel , kusursuz , eksiksiz , eşsiz , denksizdir . Allah öyle yücedir ki dilediğini yapar . Kimse onun hükmünün dışına çıkamaz .
Ayeti kerimede:
Gaybın anahtarları Allah’ın katındadır , onları O’ndan başkası bilemez . Karada ve denizde olanı da O bilir . O’nun ilmi dışında bir yaprak dahi düşmez . Yerin karanlıkları içindeki tek bir tane , yaş ve kuru her şey apaçık bir kitapta (Levh-i mahfuz’da) yazılmıştır . (Enam:59) .
Tüm esmaül hüsnaları yarattıklarına benzemez , büyüktür . Allahın görmesi , Allahın işitmesi , Allahın ilmi , Allahın bilmesi… asla yarattıklarına benzemez . Tüm sesleri aynı anda duyabilir . Bir ses diğerini engelleyemez . Herşeyi aynı anda görebilir . Bir görüntü diğerini engelleyemez . Her şeyi işitir . Bir işitme diğerini engellemez . Herşeyi bilir . Onun bilmesi her yönüyle olduğundan yarattıklarının akıllarının ötesindendir . Aslada hiçbir zerreyi unutmaz . Uykuya , yemeye , dinlenmeye veya bir yarattığına ihtiyacı yoktur . Görmesi , işitmesi için uzaklığı veya yakınlığa ihtiyaç yoktur . Söylenenide söylenmeyenide bilir , duyar . Kalplerin özünü bilir . Dilerse düşüncemizden geçenlerden dahi bizi hesap edecektir .
Allahın günahları bağışlaması , sevapları kat kat artırması fakat kötülüğü aynıyla yazması , dünyada inana veya inanmayana rızıklar vermesi , ahirette müminleri sonsuz cennetlerle müjdelemesi onun büyüklüğüdür . Kafir , günahkar kavimlere , topluluklara dahi peygamber gönderir , mucizeler indirir hemen ceza vermez . Tevbe edip iman etmeleri için zaman tanır . Zaman bitince inanan inanır . İnanmayanlarıda helak eder . Allahın kanunları asla aşılamaz . Sadece dünya imtihan yeridir . İnsana isyan veya itaat için ruhsat verilmiştir . Bu sürede bitecektir . Ahirette insan acizliğini ve hükümsüzlüğü görür ve anlar . Allah din günün sahibidir . Hesapta cezada ondandır . Rızık vermişinde büyüktür , yarattıklarında büyüktür , hükümleri ve emirlerinde büyüktür . Herşeyi çepeçevre kuşatmıştır . Her zerreden daha büyüklerine kadar sözü ve hükmü geçemeyen hiçbir yaratılan yoktur .
Ayeti kerimelerde:
Göklerde ve yerde olanlar hep O’nundur . Hepsi O’na boyun eğer . (Rûm:26) .
Doğrusu Rabbinin katında olanlar , O’na kulluk etmekten büyüklenmezler . O’nu tesbih ederler ve yalnız O’na secde ederler . (Araf:206) .
Doğrusu Rabbinin katında olanlar , O’na kulluk etmekten büyüklenmezler . O’nu tesbih ederler ve yalnız O’na secde ederler . (İsrâ:44) .
Göklerde ve yerde bulunanlar da , onların gölgeleri de ister istemez sabah akşam Allah’a secde ederler . (Rad:15) .
Büyüklükte eşi olmadığı gibi , hiçbir şeyde eşi , benzeri , ortağı yoktur . Kendi zatına iftar atılmasına rağmen dahi hemen ceza vermekte acele etmeyendir . Sonsuz sabır sahibidir .
Allahın yarattığı en küçük hücreleri dahi derinlemesine incelense , Allahın büyüklüğü görülür . Tüm yaratılanlar bir araya gelse zerre yaratamaz . Tek ve bir yaratıcı Allahtır . Sadece o yaratabilir . Tek ilahta odur . Varda odur . Var edende odur . Allah ol emriyle herşeyi yaratandır . Oda hemen oluverir .
Yerlerde ve göklerde her şey onu zikir eder fakat Allahın bunlara da ihtiyacı yoktur . Kullarını yine kulları için kurtarır . Neyi murad ederse , neyi dilerse onu yapar . Hüküm sahibi odur . Hükmünde hikmet sahibidir . Halim olması ,yumuşak davranması ve şefkatli olması adaletini engellemez . Rahman oluşu Kahhar oluşuna engel değildir . Bir ismi şerifi diğerine engel değildir . Allah yarattıklarına zerre zülüm etmez . Zamanları bitince imtihanları kaybedenleri , isyankar , zalim kafirler çok şiddetli şekilde cezalandırır . İster hem dünyada , hem ahirette . İster sırf ahirette hakkettiğini verir .
Peygamberlerini o seçer . Diğerini diğerinden üstün kılar . Kimine az kimine çok verir . Bunlardada hikmetler vardır . Dünya nimetleri geçici , ahiret nimetleri kalıcıdır . Çalışan ona göre çalışsın .
Tüm izzet ve şerefte Allah katındadır . Dilediği dilediği kadar ihsan eder .
Yarattıkların örneksiz yaratır . Tüm yarattıklarını birbirine bağlar . Denizlere baktığımızda canlılar birbirinin rızkı olmuştur . Birbirlerini avlarlar . Hiçbirisini unutmamış rızıksız bırakmamıştır . Tüm soyları devam ettirende Allahtır . Allah bir nesli yok etmek dilemediği müddetçe asla o nesil yok edilemez .
Allah vermese Allah katından bir şey alınmaz . Allahın verdiğini hiçbir yarattığı engel olamaz . Göklerden tatlı su indiren , tohumları yarıp çeşitli bitkiler çıkaran odur . Toprak aynı toprak , su aynı su fakat hem meyve ve sebzeler farklı , hem ağaçlar farklıdır . Ol diyor oluyor . Allah dilemese tek tohum çatlamaz . İçinden bitki çıkmaz . Meyve vermez .
Bunların hepsi Alemlerin Rabbinin büyüklüğünün anlaşılması için örneklerdir .
Her insana farklı surat , yüz , ses , karakter , yetenek , akıl ile donatan odur . Şöyleki bazıları matematik çok iyi bilir . Bazıları sözel bilir . Herkez yaratılışına yeteneğine göre meslekler edinir . Rızkını kazanır . Herşey Allahın takdir etmesiyle olur .
Ayeti kerimede:
Onlar acaba buluttan gölgeler içinde Allah’ın ve meleklerin kendilerine gelmesini mi bekliyorlar? Halbuki iş bitirilmiştir . Bütün işler Allah’a döner . (Bakara:210) .
Göklerde olanlar da yerde olanlar da Allah’ındır . Bütün işler Allah’a döndürülür . (Ali İmran:109) .
İnsanlar ölüme engel olamaz , yaşlanmayı durduramaz , yemek yemeden , su içmeden , nefes almadan yaşayamaz . Suyun kaldırma kuvvetini engelleyemez , yer çekimini durduramaz , zerre yaratamaz . İnsan acizliği ve hükümsüzlüğü ahirette daha iyi anlayacaktır . Çünkü ondan izinsiz kimse konuşamaz , kıpırdayamaz , bir yere gidemez . Hesap günü budur .
Her türlü büyüklük , yücelik , üstünlük , övgüler , hamdler , zikirler , dualar Alemlerin Rabbi Azim olan Allahındır . Teklik Allaha mahsusdur . Tekdir teki sever . O zatını bildiği gibidir . Yaratılmışlar bilemez . Öyle Azimdir .
